A. MỞ ĐẦU

Môn Ngữ văn là một môn học rất quan trọng, chiếm thời lượng lớn trong chương trình học của học sinh THCS. Môn Ngữ văn góp phần giáo dục tư tưởng và bồi dưỡng hoàn thiện nhân cách cho học sinh. Tuy nhiên, so với tình trạng học môn Ngữ văn hiện nay  đa số các em học sinh đang ở hiện trạng không thích học môn văn ngày càng cao và có chiều hướng gia tăng, số liệu chứng minh đó chính là trong các đợt thi đại học, cao đẳng. Số lượng học sinh đăng ký thi khối C, D ngày càng giảm và hiện tượng học lệch các môn tự nhiên và các môn xã hội ngày càng nhiều.

Học văn giúp cho chúng ta trau dồi vốn từ và cách sử dụng ngôn từ khéo léo hơn. Qua học môn văn ta học cách chia sẻ khéo léo hơn, có tấm lòng đồng cảm chia sẻ với tấm lòng yêu thương con người. Có thể nói văn học như một quyển “Bách khoa toàn thư”  vô vàn những cung bậc cảm xúc của con người, tất cả đều sinh động và chân thực đến lạ thường.

Tìm hiểu đi sâu vào các tác phẩm văn học, ta sẽ nâng cao được nhận thức, bồi dưỡng được tư tưởng tình cảm tốt và nâng cao tính thẩm mỹ của bản thân. Việc học văn rất quan trọng, nhưng không phải ai cũng có thể hiểu được giá trị của nó đối với chính bản thân mỗi con người, bởi giá trị của nó nằm sâu bên trong và tiềm ẩn, nuôi dưỡng tư tưởng chúng ta hàng ngày.

B. NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP

I. Phương pháp học tốt môn Ngữ văn tại trường THCS

Nhiều học sinh nghĩ rằng với 45 phút học trên lớp sẽ không thể nào tiếp thu hết mảng kiến thức mênh mông của môn Văn. Tuy nhiên ở trường lại là khoảng thời gian tạo cơ hội cho chúng ta tiếp cận làm quen và tạo động lực học tốt môn học này. Để những giờ học Văn thêm hứng thú, tiếp thu nhanh chóng, học sâu hiểu rộng học sinh có thể áp dụng một số phương pháp học tốt môn văn sau đây:

1. Sơ đồ hóa kiến thức trên lớp học

Nên nhớ môn Toán dễ dàng bằng các công thức, học tốt môn Anh bằng cấu trúc nằm lòng, vậy còn môn Văn? Áp dụng sơ đồ kiến thức với nhiều ý tưởng mới mẻ, ghi lại những ý chính của bài học bằng sức sáng tạo của mình vừa dễ nhớ lại cảm thấy hứng thú. Điều này còn giúp chúng ta khắc sâu kiến thức.

Chẳng hạn với phần đọc hiểu, học sinh có thể lên ý tưởng cho sơ đồ với các phần: Nội dung chính gồm những ý nào, nghệ thuật triển khai thành mấy ý, tác giả tác phẩm gói gọn thế nào dễ nhớ… Mỗi trang vở không nhất thiết ghi hết những gì giáo viên giảng, không nên chú tâm vào việc ghi mà hãy sơ đồ hóa theo cách hiểu của mình, còn việc mở rộng và khắc sâu các kiến thức đó học sinh sẽ dành vào việc học ở nhà. Hay với phần Tiếng việt, học sinh chỉ cần tạo cho mình một công thức riêng biệt.

Ví dụ: Nhân hóa = Dùng từ gọi,tả người – gọi tả đồ vật, cây cối…

Chỉ cần nhìn vào đây là học sinh nhớ được khái niệm cũng như hiểu được bản chất của biện pháp nghệ thuật.

Dưới bàn tay tài hoa và sức sáng tạo của mình, người học sẽ cảm thấy vô cùng mãn nguyện vì mình nắm chắc được nội dung chính của bài học và thật thích thú vì từng trang vở của mình rất độc đáo mà lại dễ ghi nhớ. Về nhà chỉ cần giở vở ra cũng có thể hiểu được bài học hôm ấy có những gì.

2. Chuẩn bị tốt giờ học trước khi đến lớp

Muốn món ăn ngon người đầu bếp cần chuẩn bị nguyên liệu một cách kĩ lưỡng và chỉnh chu, một bữa ăn của chúng ta sẽ ngon miệng hơn nếu hâm nóng thức ăn trước khi bày biện, giáo viên đến lớp phải soạn kĩ bài giảng mới có thể trình bày tốt với người học… vậy thì học tập cũng thế. Không chỉ riêng môn Văn mà tất cả các môn học chúng ta cần có sự chuẩn bị kĩ càng.

Vậy phương pháp học văn hiệu quả trên lớp cần chuẩn bị như thế nào? Học sinh chỉ cần đọc qua nội dung, đặt vấn đề cần thắc mắc ra giấy hoặc ghi nhớ bằng cách nào đó và đến lớp lắng nghe rồi trình bày ý kiến thôi. Chỉ cần chúng ta đọc qua nội dung, lúc đến lớp giáo viên giảng đến đâu học sinh cũng có thể nắm được điều cơ bản, nếu không hiểu học sinh có ý kiến. Không chỉ hiếu bài mà học sinh dễ dàng bị lôi cuốn vào bài học một cách say mê, cảm thấy thích thú vì mình đã chiếm lĩnh được kiến thức một cách đơn giản như vậy.

Chẳng hạn với phần đọc hiểu văn bản, học sinh có thể chuẩn bị bằng cách đọc trước văn bản cần học, nắm được nội dung chính của tác phẩm đó là gì (kể về điều gì, giới thiệu hoặc viết về cái gì, nhân vật nào…) và bản thân mình cảm nhận được văn bản đang hướng đến thể hiện ý nghĩa gì.

Mỗi môn học có những đặc thù riêng biệt, nhưng để học tốt và có hứng thú với nó thì việc quan trọng nhất vẫn là “sơ chế” nó trước khi đem ra thực hành “mổ xẻ”. Đây chính là một trong những phương pháp học tốt môn Văn mang lại hiệu quả cao.

3. Tham gia những hoạt động thảo luận, trải nghiệm

Hoạt động thảo luận, trải nghiệm ở đây là phải tổ chức những cuộc họp hay tham quan nhiều nơi. Đấy là một phương pháp học tốt môn Ngữ văn cũng mang đến hiệu quả cao nhưng thật sự điều kiện và thời gian không cho phép chúng ta phải không? Ở đây chúng tôi muốn đưa ra một giải pháp khá đơn giản nhưng lại hiệu quả.

Trong các giờ học, thầy cô thường tổ chức những hoạt động thảo luận nhóm, đây là cơ hội để học sinh thể hiện sự hợp tác và những gì học sinh đã biết về bài học hôm đó. Nhờ xông xáo góp ý kiến và trao đổi với học sinh mà chỉ cần 5 phút thôi cũng đủ để học sinh hiểu được vấn đề và khai thác nó dưới nhiều góc nhìn khác nhau. Hoặc học sinh có thể trải nghiệm môn học bằng một vài tiết mục đóng vai, kể chuyện… Nhà trường luôn khuyến khích học sinh phát huy năng lực sáng tạo của mình bằng những vai diễn không chuyên, học sinhcó thể gợi ý cùng bạn bè tham gia một vài tiết mục tự mình sáng tác dựa trên các tác phẩm văn học. Ví dụ như: Chí Phèo, Chị Dậu, Lão Hạc, Thầy bói xem voi… Vừa mang lại tiếng cười, lại có những kỉ niệm đẹp mà nhờ vậy bài học được khắc sâu hơn bằng thực tiễn. Đây cũng là phương pháp học giỏi văn, bởi nếu hiểu được bản chất của tác phẩm thì việc đưa ra cảm nhận, lời bình hoàn toàn dễ dàng đối với học sinh.

4. Tham gia câu lạc bộ văn học

Có một số trường học hiện nay có nhiều câu lạc bộ được thành lập, trong đó điển hình là câu lạc bộ văn học nghệ thuật. Tham gia vào câu lạc bộ này,học sinh sẽ nhận được gì? Cơ hội được thử thách bản thân bằng những vai diễn, niềm yêu thích với bộ môn Văn học, tham gia các cuộc thi Văn học đầy hứng thú… Nhờ vậy môn Văn sẽ trở nên đơn giản hơn với học sinh, cũng như tạo hứng thú cho học sinh khám phá về nó.

5. Ghé thăm thư viện mỗi lúc rảnh

Nguồn tri thức bất tận gói gọn trong hai từ “thư viện”, ở đấy bao la kiến thức mà học sinh có thể học mỗi ngày không mất phí. Một cuốn truyện cũng là một bài học, một câu chuyện góp vào kho tri thức của riêng học sinh. Cho nên những lúc rảnh rỗi học sinh nên ghé thư viện và chọn cho mình một cuốn sách thật ưng ý rồi nghiền ngẫm nó nhé!

Với môn Văn,học sinh lại càng cần lui tới thư viện nhiều hơn. Bởi đây là bí kíp giúp học sinh tìm ra phương pháp học tốt môn Ngữ văn đấy! Nhiều học sinh bế tắc với phân môn tập làm văn, “khó nhằn” và dễ bực dọc với nó. Tại vì đa số là do học sinh thiếu vốn ngôn từ để trình bày ý, chưa cảm nhận sâu về đề tài và kĩ năng diễn đạt còn yếu. Vậy thì chúng ta phải đọc và học hỏi. Đấy chính là phương pháp học giỏi môn Văn. Chúng ta đọc sách để học hỏi những ngôn từ, câu văn người ta dùng, góp vào kho tài liệu của mình những dẫn chứng hấp dẫn và đặc biệt là mở rộng tầm hiểu biết của chính mình.

II. Phương pháp học văn hiệu quả tại nhà

Thời gian ở trường thật ít ỏi, vậy học sinh không thể nào hoàn thiện kiến thức của mình nếu không dành nhiều việc học ở nhà. Vậy phương pháp học tốt môn Văn tại nhà như thế nào để đạt hiệu quả cao.

1. Đọc nhiều sách với đủ các thể loại

Một trong những phương pháp học tốt môn Ngữ văn mang đến hiệu quả cao, được các chuyên gia đánh giá cần thiết đó chính là đọc sách. Phương pháp này không có gì mới mẻ, nhưng trường tồn theo thời gian vẫn được xem là hàng đầu.

Bác Hồ chúng ta tự học, chủ yếu vẫn là nhờ đọc sách. Tại vì đơn giản đọc là mở rộng tầm hiểu biết, đọc nhiều hiểu nhiều, hiểu sâu hiểu rộng. Văn học là cuộc sống, nó phản ánh những gì xảy ra xung quanh chúng ta, và soi chiếu chính chúng ta vào trong đó. Bởi vậy nếu tiếp xúc nhiều tác phẩm tức là học sinhđến được nhiều vùng đất, thấu hiểu từng con người, đồng cảm với từng số phận. Rồi hình thành trong mỗi người đọc những cảm nhận, suy nghĩ để chúng ta có thể viết ra lời thơ, con chữ.

Nên nhớ, đừng đọc sách một các gượng ép, hãy thả lõng tâm hồn mình, hòa vào từng con chữ xem chúng bày biện ra thứ gì trước mắt ta. Cứ tưởng tượng đó là món ăn, hãy nghiền ngầm nó bằng từ “ngấu nghiến” thì sẽ cảm nhận được như kiểu thưởng thức món ăn. Có món cầu kì, có món đơn giản, nhưng vị của nó khác nhau, từ cay đắng mặn ngọt… Bởi cuộc sống đa chiều, cho nên Văn học cũng đa cảm xúc.

Đọc sách cũng nên lựa chọn, không chỉ chăm chăm một vài cuốn truyện tranh. Hãy thử làm quen với vài cuốn tiểu thuyết, ít tập truyện ngắn để xem họ viết gì, cuộc sống trong đó có khác mình không, lời văn học viết ra có những ngôn từ gì hay ho để ta học hỏi.

2. Tham gia các lớp học, nhóm Văn học từ mạng xã hội

Thời của chúng ta mạng xã hội phổ biến lắm, bác nông dân, ông tài xế, cậu bé lớp ba, bà hàng rau… ai cũng biết đến mạng xã hội. Còn với chúng ta, hãy biến nó thành một phương pháp học tốt môn Văn.

Trên mạng xã hội có rất nhiều nhóm Văn học đến hàng nghìn người trong đó, nơi đây chia sẻ nhiều bài văn hay, những bài tập đưa ra để trao đổi ý kiến. Họ có thể là thầy cô, là bạn bè, nhưng điểm chung chính là yêu môn Văn, có thái độ tích cực trong việc chia sẻ các tài liệu, bài văn hay. Nhờ vậy mà chúng ta học hỏi được nhiều điều, biết được nhiều thứ hay ho. Tuy nhiên để đạt hiệu quả học sinh nên chọn lọc nhóm để tham gia, bởi không phải nhóm nào cũng hoạt động theo đúng định hướng của mình.

Học sinhcũng có thể tham gia một lớp học online, vừa tiết kiệm thời gian, công sức mà việc học lại trở nên dễ dàng. Chỉ cần thông qua màn hình vi tính, điện thoại, ipadcũng có thể có được một bài học hiệu quả, những giờ học hữu ích.

3. Tự nghiên cứu thông qua internet

Kiến thức mênh mông, đọc sách thôi chưa đủ, muốn nhẹ nhõm hơn trong việc học Văn thì nghiên cứu internet lại vô cùng hiệu quả. Chỉ cần một chút chú tâm, một ít nghiêm túc làhọc sinhhọc hỏi được rất nhiều điều.

Những bài văn mẫu, kiến thức cơ bản của bài học, kinh nghiệm, kĩ năng… hầu như được chia sẻ nhiều thông qua internet. Để học hiệu quả, học sinh cần đọc kĩ tài liệu, tự nghiên cứu kết hợp với những định hướng của giáo viên, sau đó hình thành kiến thức cho bản thân mình. Bởi văn học đa chiều, nhiều cảm nhận, học sinh  sẽ hoang mang nếu gió chiều nào che chiều ấy, cứ hãy bình tĩnh đi đúng con đường của mình, theo hướng dẫn của người dạy mình mà bổ sung những kiến thức còn thiếu sót.

4. Luyện viết

Muốn giỏi Văn thì nhất thiết phải luyện tập viết Văn. Cũng giống như việc làm một chiếc bánh, qua nhiều lần luyện mới có thể thành công chứ không ai mới làm là được liền.

Phương pháp học tốt môn Văn được truyền thụ từ bao lâu nay chính là luyện viết. Ban đầu bạn luyện viết chữ, sau đó học sinh luyện viết câu văn có đầy đủ thành phần, câu văn có ngôn từ hay, rồi đến tạo lập đoạn văn và hình thành nên văn bản.

Phương pháp luyện viết này chủ hướng là phân môn tập làm văn, nhưng đọc hiểu và tiếng việt chính là tích hợp để luyện. Muốn làm được một bài tập làm văn cần có vốn ngôn từ, được tôi luyện bằng việc học ngữ pháp, được tích lũy từ các tác phẩm. Muốn viết văn hay phải hình thành dàn ý, ghi ra ý chính, tạo thành những đoạn văn hay và ghép thành văn bản hoàn chỉnh.

Mỗi ngày học sinh luyện một đoạn, luyện sao cho ngôn từ không lặp lại, câu văn đủ thành phần, không sáo rỗng. Vượt qua được bước này, bạn lại tiếp tục luyện có ngôn từ điêu luyện hơn, độc đáo hơn và câu văn thu hút người đọc hơn. Như vậy là học sinh đã thành công rồi.

C. KẾT LUẬN

1. Tầm quan trọng của học giỏi Văn

Ai nói học Văn khó? Tại sao nó khó? Và khó vì đâu? Tất cả là do chúng ta không chịu hiểu và nỗ lực với nó thôi. Chứ học Văn mang đến nhiều lợi ích lắm nhé! Và nếu hiểu được nó lại vô cùng thú vị.

2. Giỏi văn thuận tiện hơn trong giao tiếp

Một cái bắt tay cũng là giao tiếp, nhưng với người có nhiều vốn ngôn từ, nói ra câu nào đẹp ý câu nấy (tức là giỏi Văn) thì mối quan hệ trong cuộc giao tiếp đó trở nên đẹp lời đẹp ý, thuận tiện đôi đường. Đa số những người giỏi Văn đều giỏi trò chuyện, giao tiếp, tạo được thiện cảm đối với người đối diện. Để có được phương pháp học tốt môn Văn,học sinh cần nhiều thời gian, công sức nhưng sau khi thành công, kể cả ra đời, người học sẽ cảm thấy rất tự tin với bản thân mình. Một bài phát biểu, bức thư… cũng trở nên dễ dàng. biết chắt lọc thông tin, nắm được suy nghĩ của người đối diện, thấu hiểu được tâm tư hoàn cảnh… tất cả là nhờ có một quá trình nghiên cứu và cảm nhận.

3. Học giỏi văn con người trở nên năng động

Không chỉ giỏi giao tiếp, con người bạn trở nên năng động hơn với việc điều khiển ngôn từ. Trong những hội hè, hoạt động, bạn sẽ sẵn sàng cho một cuộc nói chuyện mà không cần lo lắng nhiều, bạn hoạt ngôn năng động, con người cũng trở nên thoải mái hơn. Tất cả là nhờ những nỗ lực học tốt môn Văn từ bây giờ.

4. Nhờ giỏi văn mà công việc thuận lợi, cuộc sống nhiều màu sắc thi vị

Cũng nhờ học tốt môn Văn, học sinh sẽ có suy nghĩ tích cực hơn. Yêu ghét rõ ràng, cảm nhận tinh tế những gì biến chuyển xung quanh chúng ta. Bởi lẽ văn học là cuộc sống, văn học là nhân học.

Hơn thế, không phải cứ giỏi Văn là phải đi theo con đường sáng tác. Văn có khi hỗ trợ bạn trong những luận án tiến sĩ khoa học, Văn đồng hành cùng bạn ở những hợp đồng mua bán, Văn theo vào cả những cuộc họp, bài phát biểu lay động lòng người. Chứng kiến cuộc sống này với nhiều cung bậc khác nhau, có nhiều kinh nghiệm sống, nhất định sẽ thành công.

Hãy ngẫm lại xem, những người giỏi Văn bao giờ cùng thành công, và đa số những người thành công đều có những bài viết đi vào lòng người, những câu nói bài giảng thu hút đông đảo đối tượng quan tâm. Bởi vậy, học Văn không bao giờ là dư thừa, và học giỏi Văn thì càng cần thiết.

Với những phương pháp học tốt môn Ngữ văn chúng tôi chia sẻ, có thể áp dụng từ bây giờ. Nhất định học sinh sẽ cảm thấy môn học này trở nên nhẹ nhàng hơn và tất nhiên gợi ở mỗi học sinh sự hào hứng khám phá nó. Cứ thoải mái với nó, đừng tự gây áp lực cho mình, và thử vận dụng các phương pháp học Văn trên các bạn sẽ thu về những thành quả đáng ngưỡng mộ đấy!